Nederland: diplomatie werkt wereldwijd aan de ontwikkeling van Nederland Waterstofland
Nederland zet groot in op de productie van groene waterstof. Maar de behoefte aan deze duurzame energiedrager is groter dan de binnenlandse productie. Import is daarom noodzakelijk, zowel voor de eigen behoefte als voor de doorvoer naar Duitsland. Ministers en topbestuurders werken volop aan de levering van groene waterstof uit meer dan 20 landen over de hele wereld.
De Chileense energieminister Diego Pardow was in maart voor een vijfdaags bezoek in Europa. In een interview met dagblad Trouw noemde hij groene waterstof ‘de brug tussen de fossiele en de duurzame economie’. Daarmee bedoelde hij niet alleen dat hij waterstof ziet als brandstof voor de duurzame transitie in Chili, maar ook dat zijn land in de toekomst grote hoeveelheden groene waterstof gaat exporteren.
Pardow werd in talloze Europese hoofdsteden met open armen ontvangen, want de industrie en de chemie aast massaal op groene waterstof. In een energiesysteem dat draait op wind en zon is flexibel vermogen nodig om vraag en aanbod met elkaar in balans te brengen. Waterstof levert CO2-vrij regelbaar vermogen op, waar grote behoefte aan is in een energievoorziening die steeds meer leunt op windmolens en zonnepanelen.
Chili is een van de landen die naar verwachting een grote rol gaat spelen als waterstofexporteur. Het zuidelijke deel van het langgerekte Chili heeft volgens experts de ideale omstandigheden voor windenergie. Het waait er altijd. En in de Atacama-woestijn in het noorden zijn juist de omstandigheden perfect voor zonne-energie. Door de vele zonuren en een optimale straling zouden zonnepanelen daar 50 procent meer stroom per vierkante meter kunnen opwekken dan in de Sahara. Landen die net als Chili veel en goedkoop energie uit zon en wind kunnen oogsten, kunnen daar groene waterstof van maken en dat exporteren naar de wereldmarkt. En dat is precies wat Chili van plan is.
De Nederlandse energiediplomatie draait overuren. Topbestuurders uit het bedrijfsleven reizen samen met ambtenaren, ministers en soms het Koninklijk paar de wereld over. In Europa werden Spanje en Portugal bezocht. In Afrika Marokko, Namibië en recent Zuid-Afrika. Port of Amsterdam tekende al principeovereenkomsten (‘Memorandums of Understanding’) met Ierland, Spanje, de Verenigde Arabische Emiraten, Duitsland en Saoedi-Arabië. Ook Havenbedrijf Rotterdam is actief, het heeft principeovereenkomsten met een lange lijst landen: Australië, Brazilië, Canada, Chili, Colombia, IJsland, Marokko, Namibië, Oman, Portugal, Spanje, Zuid-Afrika, de Verenigde Arabische Emiraten en Uruguay. Het doel is telkens hetzelfde: het ontwikkelen van handelsroutes voor groene waterstof.
Voor de toepassing van waterstof in de industrie, de chemie, het transport en de energiesector is zóveel groene waterstof nodig, dat het onmogelijk is om de benodigde volumes in Nederland te produceren. Onderzoeksbureau CE Delft heeft in 2021 in een rapport voor de overheid aangegeven dat in 2050 tussen de 40 en 70 procent van de totale hoeveelheid waterstof geïmporteerd zal moeten worden.
Het gaat, afhankelijk van het scenario, om 218 tot 268 petajoule aan waterstofimport per jaar. Omgerekend komt dat overeen met 1,7 en 2,1 megaton waterstofimport per jaar. Maar de daadwerkelijke importvolumes zullen veel groter zijn, want Nederland wil zijn traditionele rol als doorvoerland behouden. Net als voor steenkool, olie en aardgas positioneren de Nederlandse havens zich nadrukkelijk voor een waterstof-hubfunctie binnen Europa. Rotterdam is op dit moment al de grootste energiehaven van Europa. Circa 13 procent van alle Europese energiebronnen komen via de Rotterdamse haven binnen. Amsterdam is nu de grootste benzinehaven ter wereld met veel opslag- en doorvoercapaciteit voor vloeibare brandstoffen. Die posities willen de havens in de toekomst behouden, alleen dan niet meer met fossiele maar met duurzame energiedragers.
Rotterdam en Amsterdam zijn zeker niet de enige Nederlandse havens met waterstofambities. Ook Groningen Seaports en North Sea Port (Vlissingen, Terneuzen, Gent) smeden samenwerkingsverbanden om groene waterstof te importeren. Overigens gaat de haven van Zeebrugge/Antwerpen de concurrentie aan met de Nederlandse havens en is het hard bezig om import van groene waterstof juist naar België te halen.
Nederland is in gesprek met maar liefst 20 landen om een handelsrelatie op het gebied van groene waterstof op te bouwen. Niet ieder land is even ver in zijn ontwikkeling. Zo geldt voor Namibië dat het potentieel groot is, maar ook dat er nog heel veel moet gebeuren om de productie en de export van de grond te krijgen. Het gaat dan niet alleen om investeringen in windmolens en zonnepanelen, maar ook om de elektrolysers om groene stroom om te zetten in waterstof, en in de haveninstallaties om de waterstof te exporteren. Grote tankers kunnen alleen aanmeren in diepzeehavens. In veel landen ontbreken de faciliteiten nog.
Hoewel de volumes uiteindelijk groot zullen zijn, zal grootschalige import van waterstof niet voor 2030 op gang komen. De eerste kleinere importvolumes zullen waarschijnlijk uit Spanje of Portugal komen. Daarna hoopt het Havenbedrijf Rotterdam dat Chili in 2028 of 2029 zijn eerste scheepsladingen groene ammoniak kan leveren. Pas na 2030, als de prijs van groene waterstof concurrerend wordt met grijze waterstof, zullen grootschalige investeringen in de zuidelijke werelddelen van de grond komen. Pas dan kan gewerkt worden aan het einddoel: fossiel vervangen door groene elektronen of groene waterstof.
Voor dit artikel zijn gesprekken gevoerd met experts van onder meer Gasunie, Havenbedrijf Rotterdam, Port of Amsterdam en TNO. Ook zijn rapporten geraadpleegd van het Internationaal Energie Agentschap (IEA), International Renewable Energy Agency (IRENA), CE Delft en Deloitte.
Dit is een samenvatting, het hele artikel over de Nederelandse diplomatie leest u op de website van Missie H2
Tekst: Roy op 't veld | MissieH2 / Waterstof Magazine
Lees ook: enorme-elektrolyser-arriveert-bij-nieuwe-waterstoffabriek-in-delta-utah