Twee weken geleden is in Nederland het officiële startsein gegeven voor de aanleg van de Nationale waterstofringleiding door heel Nederland. Een belangrijke stap, want visionairs als de Amerikaan Jeremy Rifkin en de Nederlander Ad van Wijk hameren al lang op de rol van waterstof in de economie van de toekomst. Het is als mensen die een huis laten bouwen. Ze zijn eindeloos met architecten, bouwtekeningen en vergunningen bezig, en pas als de schop in de grond gaat, is het onomkeerbare moment gekomen dat voor de buitenwereld zichtbaar wordt dat er een nieuw huis gebouwd gaat worden. En zo gaat het ook met de waterstofbackbone. Maar volgens waterstofprofessor Ad van Wijk mag er wel wat meer vaart worden gemaakt. “Je zult landelijke dekking moeten hebben om grote partijen aan de waterstof te krijgen”.
Het kabinet gaf staatsbedrijf Gasunie in 2022 de opdracht voor de aanleg van het netwerk. Uiteindelijk zal het Nederlandse waterstofnetwerk in 2030 een totale lengte krijgen van 1200 kilometer. Voor de verduurzaming van de industrie, chemie en zwaar transport is groene waterstof essentieel. Maar waterstof is ook belangrijk voor de seizoensopslag van elektriciteit. De aanleg van het landelijke netwerk, dat alle industriële clusters toegang tot groene waterstof moet verschaffen, kost ongeveer 1,5 miljard euro. Ook worden er verbindingen aangelegd met België en Duitsland.
Voor de 1200 kilometer aan waterstofleidingen kunnen veelal bestaande aardgasleidingen gebruikt worden. Die bestaande leidingen kunnen gebruikt worden zonder dat de levering van aardgas in gevaar komt. Dat komt omdat er ooit parallelle pijpleidingen zijn aangelegd om gigantische volumes Nederlands en later buitenlands gas naar de industrie en huishoudens te transporteren. Doordat de industrie verduurzaamt en minder aardgas gaat gebruiken, kunnen er voldoende pijpleidingen vrijgespeeld voor het waterstofnetwerk. Naar schatting 15 procent van het tracé moet nieuw aangelegd worden, zoals de eerste 30 kilometer in het havengebied van Rotterdam.
Op dezelfde dag dat de bouw van start ging, nam Van Wijk officieel afscheid van de TU Delft, waar hij hoogleraar Future Energy Systems was. In zijn afscheidsrede formuleerde Van Wijk een aantal aanbevelingen om de waterstofmarkt snel verder van de grond te krijgen. “Transport en opslag first”, vat Van Wijk het kort en krachtig samen. Het aanbod van groene waterstof en de vraag naar de groene energiedrager zullen stapsgewijs groeien, maar dat kan pas als de infrastructuur er ligt. “Je zult landelijke dekking moeten hebben om grote partijen aan de waterstof te krijgen”, laat hij weten aan de website Missie H2.
Van Wijk vindt dat Nederland het gasnet veel sneller moet ombouwen naar een waterstofnet. Pas als de infrastructuur er is, komen vraag en aanbod op gang, en daar zijn de energietransitie en de klimaatdoelstellingen bij gebaat. Van Wijk pleit ervoor om al het inkomende aardgas om te zetten in waterstof. “Dan krijg je snel volume in het systeem. Dat is belangrijk, want de industrie heeft dat volume nodig.” Voor de CO2 heeft Van Wijk een oplossing. De waterstofprofessor propageert een bijzondere techniek: methaanpyrolyse. Methaan (aardgas) wordt daarbij onder hoge temperatuur gesplitst in waterstof en vaste koolstof. Omdat de koolstofatomen in dit proces niet reageren met zuurstof, ontstaat er geen CO2. Dit levert zogenoemde turquoise waterstof op. De vaste koolstof kan vervolgens nuttig ingezet worden in de chemie (kunststoffen) en in de landbouw en natuur als grondveredelaar.
De ontwikkelingen rond de Nationale waterstof backbone zijn nu in volle gang, maar de eerste resultaten zien we pas over enkele jaren. Er is nog een hele weg te gaan van de eerste waterstoffabriek van Shell op de Maasvlakte, naar de uitvoering van de visie van Van Wijk. Voor Van Wijk mag het allemaal wel wat sneller. Ook in Groningen zal op een dag de schop daadwerkelijk de grond in gaan voor de nieuwe Nederlandse waterstof backbone.
Tekst: Roy op 't veld | MissieH2 / Waterstof Magazine
Geïnteresseerd in het boek ‘Groene energie voor iedereen; hoe waterstof en elektriciteit onze toekomst dragen’ van Ad van Wijk. Bestellen kan via deze link
Lees ook: drie-nieuwe-renault-masters-van-h2-tech-op-waterstof-in-de-regio-alkmaar