Nederland: wereldrecord, bouw van nieuw werkschip op waterstof duurt slechts een half jaar

Een nieuw werkschip van de Nederlandse provincie Overijssel vaart sinds september 2024 op waterstof. Het batterij-elektrische schip wordt gebruikt bij het onderhoud van de vaarwegen in de Kop van Overijssel in verschillende Natura 2000 gebieden. Een range-extender aan boord zorgt ervoor dat de batterij niet na een werkdag al leeg is, maar dat tot vier dagen achter elkaar kan worden gewerkt. "Maar het meest bijzondere is dat de ontwerpers en bouwers het schip in slechts een half jaar tijd hebben gerealiseerd", zegt Paul Bombeld, hoofdredacteur van Waterstof Magazine.

Het is een bijzonder vaartuig dat door Gedeputeerde Liesbeth Grijsen van provincie Overijssel bij steunpunt Beukers in Wanneperveen is onthuld. Het werkschip wordt gebruikt voor inspectie en schouw van de Overijsselse vaarwegen, het oplossen van meldingen en calamiteiten en het uitvoeren van incidenteel klein onderhoud. Het schip is nét geen 20 meter, zodat een vaarbewijs niet nodig is. Daarnaast moet de werkboot uiterst flexibel zijn, scherp kunnen draaien en vooral niet te hoog zijn om alle sluisjes te kunnen passeren. Op het voordek staat een elektrische inklapbare kraan om werkzaamheden uit te kunnen voeren.

Maar de grootste prestatie is de snelheid waarmee het waterstofwerkschip is ontworpen en gebouwd. Binnen een half jaar was de emissievrije boot volledig operationeel, dankzij een zeer doortastende samenwerking tussen de provincie Overijssel, projectbureau Maritime Developers en scheepswerf Groeneveld in Hendrik Ido Ambacht.

Waterstof Magazine krijgt antwoordt op de vraag hoe het kan dat veel scheepsprojecten met H2 vele jaren duren en miljoenen euro’s kosten, terwijl de aanbesteding voor de bouw van dit schip een jaar geleden nog open stond. De snelheid binnen het traject is volgens de ontwikkelaars goed verklaarbaar. De creatieve bouwers hebben als eerste het schip als batterij-elektrisch laten registreren om ingewikkelde vergunningsproces te omzeilen. Er is een compact batterijpakket geplaatst, zodat er voldoende ruimte overblijft voor het waterstofsysteem. Hoewel in eerste instantie is gezocht naar een passende brandstofcel, bleek gedurende het proces een waterstofverbrandingsmotor een stuk voordeliger. Dit standaard product is geproduceerd door het Belgische bedrijf e-power, heeft een vermogen van 35 kW en is als een stroomaggregaat op het dek geplaatst. Het aggregaat kan ook weer makkelijk van boord getakeld worden.De
generator laadt de accu aan boord op wanneer walstroom niet beschikbaar is en tijdens langere werkdagen en meerdaagse (inspectie)vaarten. Doordat het hele waterstofsysteem eenvoudig van boord getakeld kan worden is er sprake van een mobiele unit die niet geregistreerd hoeft te worden. De tankvoorziening is ook geen probleem. Het H2-werkschip hoeft niet langs het tankstation, maar krijgt standaard fessenpakketten aan boord getakeld, ieder bestaande uit 16 cilinders.  De provincie schat in dat het jaarlijkse waterstofverbruik ongeveer 400 á 500 kilo is.

Het waterstofschip Beulake, zoals het nieuwe schip is gedoopt, vervangt het huidige werkschip De Buffel. Het oude, door een dieselmotor aangedreven, schip nadert het einde van zijn levensduur. Voor de provincie is dat een goed moment om over te schakelen naar duurzaam varen. Het beperken van uitstoot van schadelijke stoffen en geluidsreductie zijn voor de regionale overheid belangrijke uitgangspunten, omdat het schip veelal vaart in Natura 2000 gebieden waaronder De Wieden en Weerribben.

Omdat dit concept relatief nieuw is, kwam het schip als pilotproject in aanmerking voor de Specifieke Uitkering Schone Lucht Akkoord (SpUk SLA,) thema Binnenvaart en Havens. RvO heeft deze aanvraag gehonoreerd en de maximale bijdrage van 500.000 euro toegekend.