Europa: Europese Rekenkamer negatief over beleid rond productie groene waterstof
‘Het beleid van de Europese Commissie rond de productie van groene waterstof faalt op alle fronten. De doelen die gesteld zijn voor 2030 zijn ingegeven door de politiek, maar zijn uiteindelijk nergens op gebaseerd. Productiebedrijven die snel willen overschakelen van fossiele energie naar waterstof prijzen zichzelf uit de markt door hogere kostprijzen. Bedrijven die gewoon doorgaan met fossiel winnen het uiteindelijk op de zeer concurrerende wereldmarkt.’ Tot die conclusie komt de Europese rekenkamer, die grondig heeft gekeken hoe de afgelopen jaren vele miljarden euro’s subsidie zijn besteedt en er uiteindelijk maar weinig projecten om grootschalig groene waterstof op te wekken worden gerealiseerd. Een uitzondering is de enorme waterstoffabriek van Shell die momenteel wordt gebouwd in Rotterdam (foto).
"Wij roepen op tot een realitycheck", zegt de Nederlandse oud-minister Stef Blok, die namens de Europese Rekenkamer onderzoek deed naar de waterstofplannen. "De Europese Commissie moet nu de verdere strategie bepalen, in nauwe samenwerking met de lidstaten."
In 2020 stelde de Europese Commissie streefdoelen op voor de productie van groene waterstof, die met name moet helpen om de industrie te verduurzamen. In 2030 zou de Europese Unie al 10 miljoen ton van het groene gas moeten produceren en nog eens 10 miljoen ton moeten importeren uit het buitenland.
Mooie ronde getallen, maar volgens de Rekenkamer waren ze niet gebaseerd op gedegen onderzoek. Ze waren "ingegeven door politieke wil" en blijken inmiddels onhaalbaar. Ook is er geen gezamenlijke EU-importstrategie voor waterstof.
Door de bedrijven te dwingen over te schakelen naar groene waterstof, prijst de Europese industrie zich uit de markt. Hier wordt internationaal scherp geconcurreerd op prijs. Onderzoeker Blok noemt de markt “zeer concurrerend.” Hij komt tot de conclusie dat het industriebeleid van de Europese Unie aan een realitycheck toe is. “We moeten voorkomen dat het concurrentievermogen wordt aangetast, maar ook dat er door grootschalige import van waterstof opnieuw een afhankelijkheid van het buitenland ontstaat. Voor zeldzame aardmetalen is Europa inmiddels afhankelijk van China, de afhankelijkheid van Russisch gas bleek achteraf desastreus. Met waterstof moeten we niet dezelfde fout maken.”
In 2021 kwam de Europese Commissie met grote plannen rond waterstof, zonder dat de technologie om deze efficiënt te produceren uitontwikkeld was en wat de financiële gevolgen op industriële schaal zouden zijn. Op het gebied van vergunningen is de EU wel voortvarend te werk gegaan.
Nu de grootschalige waterstofproductie zeer moeizaam van de grond komt adviseert de Europese Rekenkamer de Europese Commissie eerst met ondernemers en experts in overleg te gaan. “In 2020 is dat niet gebeurt en dat is een belangrijke reden waarom de waterstofeconomie nu stagneert.”
Om de waterstofeconomie op te tuigen zijn honderden miljarden euro's aan investeringen nodig. Een groot deel daarvan moet gaan naar de nieuwe zonne- en windparken die nodig zijn om grote hoeveelheden elektriciteit op te wekken. Met die groene stroom kan uiteindelijk waterstof worden gemaakt. Dat is nodig om de CO2-uitstoot bij de productie van onder meer staal en kunstmest terug te dringen.
Industriële bedrijven die moeten verduurzamen vinden groene waterstof nog te duur en willen daarom geen langjarige contracten afsluiten. Waterstoffabrieken komen daardoor niet van de grond.
De grootschalige productie van 100 MW stagneert in heel Europa. Alleen Shell bouwt in Nederland al een grootschalige groene waterstoffabriek. Als alles conform planning verloopt dan is de nieuwe waterstoffabriek in 2025 operationeel. De 200 MW elektrolyser, wordt gebouwd op de Tweede Maasvlakte in de Rotterdamse haven. De nieuwe fabriek produceert straks maar liefst 60.000 kilogram hernieuwbare waterstof per dag en moet helpen de uitstoot van de olieraffinaderij van Shell omlaag te brengen.
De Europese Commissie zegt dat de ontwikkelingen rond groene waterstof zich nog in een "zeer vroeg stadium" bevinden en dat het daarom te vroeg is om te zeggen of dit een succesvolle markt wordt. Tussen 2030 en 2050 wordt alsnog een forse groei verwacht.
Lees ook: noorwegen-rederij-torghatten-bestelt-twee-robuuste-veerboten-op-waterstof