Europa: waterstofbusproject JIVE zorgt voor 300 bussen in 22 landen
Met Europese subsidie worden er in heel Europa in hoog tempo bussen op waterstof in het openbaar vervoer in gebruik genomen. 300 bussen moeten binnen enkele jaren rijden in 22 steden in Europa. Aan de basis van dit project staat Joint Initiative for hydrogen Vehicles across Europe, kortweg JIVE. De uitrol van deze schone bussen is niet het hoofddoel. Met een uitrol van zware voertuigen op waterstof wil JIVE een Europa-brede beweging in gang zetten, schrijft Paul Bombeld, hoofdredacteur van Waterstof Magazine.
Het JIVE-project bestaat uit twee delen. JIVE is het eerste project dat van start is gegaan in januari 2017 en in totaal zes jaar loopt. Met een subsidiebedrag van 32 miljoen euro moeten er 139 brandstofcelbussen mede worden gefinancierd. Het andere project is JIVE-2. Dit project ging in januari 2018 van start en zal iets meer dan 150 bussen op de Europese wegen laten rijden. De voertuigen worden uitgerold in zeven verschillende landen. JIVE-2 heeft een budget van 25 miljoen euro.
De algemene doelstelling van de JIVE-initiatieven is om de commercialisering 
van brandstofcelbussen te bevorderen door grootschalige inzet van voertuigen en infrastructuur. Tegen het einde van het project, rond 2024, moeten de brandstofcelbussen commercieel gezien interessant zijn voor busbedrijven om zonder subsidie in het wagenpark op te nemen. Om dit te bereiken zal JIVE op grote schaal nieuwe brandstofcelbussen introduceren in stedelijke en regionale busdiensten. Dit moet haalbaar zijn doordat meerdere steden en regio’s gaan samenwerken in gezamenlijke inkoopprocessen. Door de grote omvang van de bestellingen kunnen scherpere prijzen worden bedongen bij de busbouwers.
JIVE wil dankzij schaalvoordelen bereiken dat de maximumprijs van een bus met brandstofcellen daalt naar iets meer dan 600.000 euro voor een standaard bus. Dit prijsniveau moet bereikt worden door schaalvoordelen in het inkoopproces en bij de producenten. In praktijk moet worden aangetoond dat brandstofcelbussen een levensvatbaar alternatief vormen voor openbaar vervoer op fossiele brandstoffen. De H2-
bussen moeten dezelfde operationele flexibiliteit bieden als dieselbussen, maar zonder de schadelijke uitlaatemissies. Om de bussen van waterstof te kunnen voorzien moeten er grote tankstations worden gebouwd met een betrouwbaarheid van bijna 100%. De waterstof moet goedkoper worden door afname van grote volumes. De informatie die wordt opgedaan met deze projecten moet openbaar worden gedeeld zodat de technologie een breed draagvlak krijgt en grootschalig kan worden uitgerold.
De eerste waterstofbus die in 2010 ging rijden had een aankoopprijs van 1,8 miljoen euro. JIVE moet mogelijk maken dat ruim tien jaar later de prijs is gedaald naar 625.000 euro. Volgens planning moeten alle bestellingen eind dit jaar zijn afgerond en alle voertuigen eind 2021 zijn geleverd. Volgens onderzoek van Waterstof Magazine is de kostprijs voor de bussen die JIVE wil bereiken inderdaad gehaald.
De JIVE-bussen gaan rijden in steden als Aberdeen, Birmingham, Bolzano, Londen Pau, Toulouse en Wuppertal. In Nederland gaan bussen van JIVE rijden in de provincies Groningen, Drenthe, Zuid-Holland en Gelderland. De bussen die in deze laatste provincie gaan rijden, waren in eerste instantie toegezegd aan een van de landen in Zuid-Europa, maar daar zagen de vervoersbedrijven van het pionieren af.
Met het stoppen van JIVE en JIVE 2 eind 2021 is de Europese ondersteuning van bussen op waterstof nog niet ten einde. Het project H2BusEurope wordt ondersteund door het programma Connecting Europe Facility en heeft als doel het bereiken van duizend bussen met een brandstofcel. Inmiddels is er geld toegezegd voor de eerste 600 bussen. Ook deze grootschalige uitrol moet de prijs flink verlagen. Het project kende een valse start door het faillissement van Wrightbus in Engeland.
Het uiteindelijke doel is een bus van 12 meter met brandstofcellen voor de prijs die lager ligt dan 375.000 euro. Deze prijs ligt dan onder de prijs van een elektrische bus met accu’s. Onderliggende calculatiemodellen laten zien dat de efficiëntie op energiesysteemniveau bij bussen op batterijen bij snellaadsystemen rond de 70% ligt. Bij bussen op waterstof ligt dat op 81%. Daarbij speelt in belangrijke mate de omvang van de totale bus-vloot op waterstof een rol. De investeringen in het tankstation kan dan door meerdere voertuigen worden gedeeld.