De Europese Unie haalt een deel van het geld voor investeringen in hernieuwbare energie, waaronder waterstof, uit het potje ‘ontwikkelingshulp’. Dat meldt de Nederlandse onderzoekssite Follow the Money die de geldstromen van de EU onderzoekt. De onderzoekers komen tot de conclusie dat ontwikkelingshulp explicieter dan voorheen ook de eigen Europese agenda moet dienen. Of het nu gaat om het terugdringen van migratiestromen of het stimuleren van de energietransitie.

De onderzoekers noemen als voorbeeld het Zuid-Amerikaanse land Chili. Op de uitgestrekte rode vlaktes van de Atacama-woestijn regent het vrijwel nooit. Het gebied is zo droog dat maar weinig dieren, planten of zelfs bacteriën er kunnen overleven. Maar te midden van die bijna buitenaardse leegte schitteren de beloften van zon en wind. Chili is een mekka voor hernieuwbare energie en heeft miljoenen geïnvesteerd om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. De Europese Unie heeft vorig jaar aangekondigd hier twee waterstofprojecten te gaan ondersteunen met een bedrag van 225 miljoen euro. Met dit geld kan Chili via groene energie meer waterstof opwekken en exporteren naar Europa. Het Europese geld komt deels uit het budget voor ontwikkelingshulp.

De onderzoekers van Follow the Money melden dat Chili beslist niet tot de armste landen van Zuid-Amerika behoort. Het inkomen is het op een na hoogste van het hele continent. Chili heeft geen recht op ontwikkelingsgeld.  

Het waterstofproject in de Atacama-woestijn is illustratief voor de huidige koers van de Europese Unie. Ontwikkelingshulp moet explicieter dan voorheen ook de eigen agenda dienen. Dus helpen bij de energietransitie, of bij het terugdringen van migratiestromen. Er gaat relatief gezien minder geld naar het oorspronkelijke doel: de sociale en economische ontwikkeling van de allerarmste landen. 

Het waterstofproject in Chili is onderdeel van ‘Global Gateway’, een van de paradepaardjes van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, melden de onderzoekers. Dit in 2021 gelanceerde internationale programma geldt als het belangrijkste instrument ‘voor investeringen in de hele wereld die onze prioriteiten ondersteunen’. Die prioriteiten zijn divers: van de aanpak van klimaatverandering tot ‘het beschermen van mondiale toeleveringsketens’. Bij haar aantreden in 2019 noemde Von der Leyen haar visie op ontwikkelingshulp als volgt: ‘Ontwikkelingssamenwerking moet strategisch en effectief zijn, waarde toevoegen, en bijdragen aan onze brede politieke prioriteiten.’

Op de Global Gateway Forum 2023 in Brussel presenteerde de EU aan meer dan negentig staatshoofden en 700 vertegenwoordigers van het bedrijfsleven haar ‘flagship-projecten’: 87 investeringsdoelen variërend van de productie van groene waterstof in Barbados en lithium in Argentinië, tot de verwerking van afval in Jordanië en de aanleg van een elektriciteitskabel in de Middellandse Zee tussen Egypte, Israël en Griekenland. En hiervoor is veel geld nodig.

Om de beoogde 300 miljard euro bij elkaar te schrapen, leunt de EU zwaar op bestaande ontwikkelingsbudgetten. Ook het bedrijfsleven doet een duit in het zakje. Of eigenlijk andersom. Want het geld van de EU dient vooral de risico’s af te dekken van de Europese bedrijven die investeren in Global Gateway-projecten. 

Brussel haalt de schouders op bij huidige kritiek. Desgevraagd stelt de Commissie dat het najagen van eigenbelang niet in strijd is met de ontwikkelingsdoelen, aldus Follow the Money.

Lees ook: japan-toyota-corolla-op-vloeibare-waterstof-defect-op-tweede-dag-van-super-taikyu-in-oita